ارزیابی کمی و کیفی اسانس دو گونه مرزنجوش وحشی (origanum vulgare l.) و مرزنجوش اروپایی (origanum majorana l.) در ایران

مقدمه: مرزنجوش گیاهی متعلق به خانواده نعناعیان و از گیاهان دارویی و اسانس‎دار مهمی می‎باشد که در اکثر نقاط دنیا استفاده می‎شود.   هدف: هدف از انجام این تحقیق شناسایی و مقایسه ترکیبات و مقدار اسانس گونه ‎ های مرزنجوش وحشی و اروپایی به ‎ منظور مشخص نمودن مهم ‎ ترین ترکیبات دارویی آنها است.   روش بررسی: دو گونه مهم از سرده مرزنجوش شامل origanum vulgare l. و origanum majorana l. در ابتدای تیرماه سال 1392 از مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده گیاهان دارویی با چهار تکرار جمع ‎ آوری شد. اسانس ‎ گیری از اندام هوایی خشک‎ شده دو گونه مذکور به روش تقطیر با آب صورت گرفت و اجزای اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی ( gc ) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‎نگار جرمی ( gc/ms ) شناسایی شدند.   نتایج: آنالیز اسانس گیاهان نشان داد که میزان اسانس در گونه‎ی o. vulgare برابر 13/0 درصد در ماده خشک بود و ترکیبات ترانس‎کاریوفیلن (46/21 درصد)، جرماکرن - d (99/18 درصد) و ( e, e-α ) فارنسن (12/9 درصد) به ترتیب بیشترین اجزای اسانس بودند. همچنین در گونه‎ی o. majorana میزان اسانس برابر 09/1 درصد در ماده خشک بود و ترکیبات ترپینولن-4- اُل (11/23 درصد)، γ -ترپینن (94/13 درصد) و α - ترپینن (11/8 درصد) به ترتیب بیشترین اجزای اسانس را تشکیل می‎دادند. نتیجه‎گیری: به طور کلی هر دو گونه در مقدار، گروه ترکیبات و مهم ترین ترکیب اسانس نسبت به هم متفاوت بودند. در گونه‎یo. vulgare با مقدار اسانس کمتر، ترکیبات س زکویی‎ترپن ‎های هیدروکربنی با 18/69 درصد بیشترین اجزای اسانس را تشکیل می‎دادند، در حالی که در گونه o. majorana با میزان اسانس بیشتر، ترکیبات مونوترپن ‎ های هیدروکربنی با 53/42 درصد بخش عمده اجزای اسانس را به خود اختصاص دادند.